Het beboeten van buitenslapers
De Utrechtse gemeenteraad spreekt deze week over de mogelijkheid om een boete te geven aan mensen die op straat slapen. Utrecht heeft op dit moment, net als alle andere grote steden, zo’n verbod en een aantal partijen wil dat afschaffen. Een boete geven aan iemand die niks heeft: dat voelt onnatuurlijk aan en behoeft de nodige uitleg.
Een groeiende hulpvraag
Dakloosheid is een groot en groeiend probleem in onze stad. We zien steeds meer mensen door nood gedwongen op straat overnachten. Vaak zijn deze mensen slachtoffer van een verslaving, van werkloosheid, verloren zij hun woning na een vechtscheiding of zijn zij afgedankt door malafide uitzendbureaus. Deze mensen hebben hulp nodig en wij als lokale overheid staan daarvoor, samen met hulporganisaties en handhaving, aan de lat. Het bieden van goede zorg is daarbij de prioriteit.
In Utrecht zijn wij gezegend met zeer betrokken partners die maatwerk leveren. Zij kennen de dak- en thuislozen persoonlijk en kijken per individueel geval wat er nodig is om hun leven weer op de rit te krijgen. CU-wethouder Rachel Streefland is vanuit de gemeente verantwoordelijk voor de maatschappelijke opvang. Zij is zeer betrokken bij alle aspecten van deze zorg zoals de nachtopvang, de verslavingszorg en -in het geval van EU-arbeidsmigranten- terugkeer naar huis.
Vrijwilligheid
Het liefst verleen je zorg op basis van vrijwilligheid. En veruit de meeste daklozen weten de opvang en verslavingshulp goed te vinden. Dit gaat helaas niet altijd op. Er zijn bijvoorbeeld dakloze mensen met wantrouwen tegen deze instanties, er zijn mensen die door hun verslaving aan alcohol of drugs niet goed aanspreekbaar zijn of die lijden aan een psychose. Bij die mensen is er duidelijk sprake van een hulpvraag, maar is het soms nodig om in te grijpen om deze mensen te hulp te schieten. Dit wordt nog urgenter als het kwik onder het vriespunt zakt. Op dat moment wil je kunnen ingrijpen, om te voorkomen dat er slachtoffers vallen.
Onvrijwillig naar hulp toe
Om in te grijpen hebben hulpverleners en handhavers een aantal middelen tot hun beschikking. Een goed gesprek is altijd de eerste stap, maar zoals gezegd is dat niet altijd mogelijk. In die gevallen is een juridisch middel nodig: een wetsartikel waardoor een agent of BOA een reden heeft om mensen aan te spreken. Om een overtreding vast te stellen is een heterdaad nodig. Dat iemand buiten overnacht is soms het enige dat te bewijzen is en dus de enige strohalm die een BOA heeft om iemand richting zorg te krijgen.
Een verbod op buitenslapen is een zwaar middel, waar zeer terughoudend mee omgegaan moet worden. Op dit moment zien wij dat dit ook gebeurt. BOA’s en politie gebruiken het wetsartikel alleen in gevallen van absolute noodzaak. Ook hebben wij geen enkel signaal ontvangen dat iemands financiële situatie verslechterd is doordat er gebruik is gemaakt van deze regel. Als deze regel wordt afgeschaft, verliest Utrecht een laatste redmiddel om bijvoorbeeld een dakloze die door een psychose niet aanspreekbaar is, uit de vrieskou te halen. Daklozen hebben hulp nodig, maar zijn met het afschaffen van deze maatregelen niet geholpen.
